Эл бунхныг VII зууны сүүл үед Уйгур угсааны Пугу аймгийн Итү гэгчийн хойдын үйлд зориулан барьжээ

Шороон бумбагарын бунхан

Энэхүү бунхныг Төв аймгийн Заамар сумын нутгаас А.Очир, С.В.Данилов нарын удирдсан Монгол-Оросын хамтарсан судалгааны анги 2010 онд илрүүлэн судалсан бөгөөд Туул голын эргээс хойшоо 3 км орчим зайд оршино. Уул бунхан гаднаасаа шороон дов мэт харагддаг учраас нутгийн ард шороон бумбагар хэмээн нэрлэдэг ажээ. Шороон довын гадуур дөрвөлжин хэрмийн үлдэгдэлтэй. Малтлагын явцад бунхны дотоод зохион байгуулалт нь урт хүзүүвчтэй үүдэвч, хөмөг гэх хоёр хэсгээс бүрдсэн нь тодорхой болсон юм.

Эл бунхныг VII зууны сүүл үед Уйгур угсааны Пугу аймгийн Итү гэгчийн хойдын үйлд зориулан барьж байгуулжээ. Тэр бээр амьд ахуйдаа Төвөд, Турфанд тулалдаж явсан цэргийн жанжин байсан бөгөөд Тан гүрний захиргааны нэгэн тойргийн захирагч, тутук гэх тушаалтай явсан.

Үүдэвчний урт 18 метр бөгөөд төгсгөлийн хананд модон хаалга суулгаж тоосгоор тагласан хөмөг илэрсэн. Энэхүү бунхнаас морьтой, явган хүнийг дүрсэлсэн шавар, модон хүүхэлдэй, шавраар хийсэн үхэр, махаранзын баримал, модоор урласан загас, галбингаа хэмээх домгийн шувуу, луу, адуу, тэмээний толгойн сийлбэр, гуулин хадаас, хүрэл зоос, төмөр хадаас, бичигт чулуу зэрэг олон төрлийн олдворууд олдсоныг тус музейд шилжүүлж өгсөн билээ.

Бид энэ удаад уул бунхнаас илэрсэн модон сийлбэр хоёр хүүхэлдэйг онцлон танилцуулж байна.

Энэ хүүхэлдэйг урлахдаа хөмхийгөө зууж хөмсгөө атируулсныг маш тод томруунаар харуулсан бөгөөд нүүр, малгайг шар, уруулыг улаанаар өнгө ялган будсан. Шовгор оройтой шар өнгийн малгайтай, хөх өнгийн цамц дээр ташуу, буруу энгэртэй дээл мэт хувцас өмсөн бүс бүсэлж, урд хормойг өмдөөр даруулсан бөгөөд ар хормойг унжуулсан байдалтайгаар сийлбэрлэж өмдний шуумгийг эрээн цоохор өнгөөр буджээ. Баруун гар тохойгоор, хөлийн үзүүр хэсэг хугарч үгүй болсон. Нөгөө модон хүүхэлдэй нь зүүн гараа тохойгоороо нугалж гартаа бэрээ мэт эдлэл барьсан. Зүүн гар нь бугалга хэсгээрээ хугарч үгүй болсон байна.