Оросын тэрбумтан Владимир Потанин

Намтар

Владимир Потанин бол Оросын болон дэлхийн тэрбумтнуудыг 20 жилийн турш тэргүүлсэн манай гарагийн хамгийн баян хүмүүсийн нэг юм. Оросын хамгийн баян хүмүүсийн жагсаалтын хоёрдугаарт жагсдаг. Тэрбээр Оросын хамгийн том хөрөнгө оруулалттай “Интеррос” компанийн эзэн бөгөөд уул уурхай, металлургийн Норильск Никель компани, Оросын “Проф-Медиа” медиа холдинг, Красная Поляна дахь “Роза Хутор” цанын баазын хяналтын багцыг эзэмшдэг.

Потанин Владимир Олегович 1961 оны 1 дүгээр сарын 3-нд ОХУ-ын нийслэлд ЗХУ-ын Гадаад худалдааны яамны худалдааны төлөөлөгч Олег Романович, эмч Тамара Ананьевна нарын гэр бүлд төрсөн. Владимир эцэг эхийнхээ цорын ганц хүү.

Социализмын үеийн элит гэр бүл болох хос ганц хүүгийнхээ сайн сайхны төлөө бүх зүйлээ зориулж, хөрөнгө оруулалт хийсэн. Потанин Зөвлөлтийн үеийн жишгээр “алтан залуу” ангилалд багтаж, юугаар ч дутахгүй өссөн ч эцэг эхдээ төвөг учруулсангүй.

Хүүхэд, өсвөр насандаа ирээдүйн тэрбумтан бүх талаараа үлгэр жишээ хүү болон өсөж хөгжсөн. Хүү гадаад хэл, спорт сурах дуртай, сургуулийнхаа үлгэр жишээ сурагч шиг биеэ авч явдаг байв. Энэ нь Владимирт сургуулиа төгссөний дараа худалдааны тэнхимийн Олон улсын эдийн засгийн харилцааны факультетэд MGIMO-д амархан орох боломжийг олгов. Залуу их сургуулиа олон улсын эдийн засгийн чиглэлээр төгссөн бөгөөд эцгийнхээ замналыг дагаж ЗХУ-ын Гадаад худалдааны яаманд ажилд орж, 90-ээд оны эхэн үе хүртэл 8 жил ажилласан.

Бизнес

Владимир Потанины бизнесийн карьер 1990 онд анх эхэлсэн. Тэр үед Владимир Потанин өөрийн хөрөнгө оруулалтын “Интеррос” компанийг байгуулж, удирдаж байжээ. Мөн тэр жилдээ бизнесмен ирээдүйд Потанины бизнесийн гол түнш болсон Михаил Прохоровтой танилцжээ.

Михаил Прохоров ба Владимир Потанин гэж “хосолсон” бизнесмэнүүд хамтдаа Олон улсын санхүүгийн компаний банкийг байгуулж, Потанин ерөнхийлөгч болсон. Энэ санхүүгийн байгууллага нь Оросын анхны тусгай зөвшөөрөлтэй банк гэж тооцогддог. Учир нь ЗХУ-ын IBEC-ийн 400 сая долларын бүх хөрөнгийг банкны үйлчлүүлэгчдийн хамт шилжүүлсэн. Хожим нь Владимир Олегович өнөөдөр ОХУ-ын хамгийн том банкуудын ТОП-5-д багтдаг ОНЕКСИМ ХК-ийн ерөнхийлөгч болжээ.

1995 онд Потанин Оросын уул уурхай, металлургийн “Норильск никель” компанийн хяналтын багцыг худалдан авч, 1997 онд “Известия”, “Афиша”, “Комсомольская правда”, “Их хот” зэрэг Оросын томоохон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийг багтаасан Проф-Медиа холдинг байгуулжээ.

Харин 2007 онд Владимир Потанин олон жилийн хамтрагч Михаил Прохоровтой бизнесээ хуваахаа зарлав. Энэ үйл явц хэдэн жил үргэлжилж, дуулиантай, зөрчилдөөнтэй болсон. Потанин, Прохоров хоёрын хооронд болсон “дайн”-д тус улсын бусад томоохон бизнесмэнүүд нэгдэж, “найзууд”-ын хооронд шуугиан дэгдээж, өргөн цар хүрээтэй, хамрах хүрээг хамарсан байна.

Прохоровоос “салсны” дараа Потанины Интеррос, Норильск Никель компаниудыг хөгжүүлэхэд гол үйл ажиллагаагаа хандуулсан. Түүнчлэн Владимир Потанин өөрийн бизнесийн төслүүдийг боловсруулахдаа Металлоинвест холдингийг эзэмшдэг Алишер Усмановтой хамтран ажилласан юм. Компаниудын “гурвалсан” нэгдлийн тусламжтайгаар бизнесменүүд манай гараг дээр никель, төмрийн хүдэр, хөнгөн цагааны үйлдвэрлэлээр тэргүүлэгч дэлхийн металлургийн аварга компани байгуулахаар төлөвлөж байна.

Улс төр

Тэрбумтан Владимир Потанин бизнесээс гадна карьерынхаа туршид тус улсын улс төрийн амьдралд тогтмол оролцож ирсэн. 1996 онд Владимир Потанин ОХУ-ын Ерөнхий сайдын нэгдүгээр орлогчоор томилогдсон. Дараа нь бизнесмений үүрэгт эдийн засгийн блок асуудлыг зохицуулах үүрэг оногдсон байна.

Энэ хугацаанд Потанин Оросын мөнгө, санхүүгийн бодлогын асуудлаарх холбооны, яам хоорондын болон засгийн газрын 20 комиссыг тэргүүлж байв. Потанин мөн ОУБХБ болон Олон талт Хөрөнгө оруулалтын баталгааны агентлагт ОХУ-ын менежер болсон.

2006 онд олигарх ОХУ-ын Олон нийтийн танхимын гишүүн болж, сайн дурын ажил, буяны комиссын дарга болжээ. Энэхүү комиссын санаачилгын ачаар тус улсад олон нийтийн байгууллага, ТББ-ын хөгжлийг дэмжих холбооны хуулиуд батлагдаж, буяны үйл ажиллагаа эрхэлдэг хүмүүс татварын хөнгөлөлт эдлэв.

Владимир Потанины буяны үйл ажиллагаа нь бизнесмений намтарт чухал байр суурь эзэлдэг. Тэрбумтны байгуулсан Потанины нэрэмжит буяны сан 20 жилийн турш тасралтгүй үйл ажиллагаагаа явуулж, Орос улсад соёл, боловсролыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагаа явуулдаг.

   Потанины сан нь авьяаслаг оюутнуудад зориулсан тэтгэлэгт хөтөлбөрүүдийг санал болгодог. Тус сан нь албан ёсны вэбсайттай бөгөөд тус сангийн үйл ажиллагааны талаархи дэлгэрэнгүй мэдээлэл, хөтөлбөрт хамрагсдад тавигдах шаардлагыг багтаасан байдаг. Буяны хөтөлбөр нь оюутнууд, багш нарт үнэхээр их тус дэм болдог. Сүүлийн 20 гаруй жилийн хугацаанд Оросын 83 их, дээд сургуулийн 26 мянган оюутан, 2000 багш тэтгэлэг, тэтгэлэг авчээ.

  Түүнчлэн тус буяны сан нь соёлын санаачлага, буяны үйлсийг дэмжих арга хэмжээ зохион байгуулдаг.  Тэрбумтан Владимир Потанин 2003 оноос хойш Улсын Эрмитажийн музейн Удирдах зөвлөлийн даргаар ажиллаж, өөрийн хөрөнгөөс таван сая долларын хөрөнгө оруулалт хийжээ. 2006 онд Потанин төрөлх MGIMO-г ивээлдээ авч, 6.5 сая доллар хандивласан.

2013 онд Владимир Олегович “Өгөх тангараг” хүмүүнлэгийн аянд нэгдэж, хөрөнгийнхөө тэн хагасыг буяны ажилд хандивлахыг зөвшөөрчээ. Тэрээр ийм зоримог алхам хийсэн анхны Оросын бизнесмэн болсон юм.

Хувийн амьдрал

Владимир Потанины хувийн амьдрал үргэлж олон нийтийн анхааралд байж, ашиг сонирхлын сэдэв байсаар ирсэн. Оюутан байхдаа анх гэрлэж, багын найз Натальятай 30 гаруй жил ханилсан. Потанины гэр бүлд гурван хүүхэд төржээ. Хүүхдүүд нь  Анастасия, Иван, Василий нэртэй. Тэрбумтны хүүхдүүд усан сэлэлт болон дугуйн спортоор ОХУ болон дэлхийн аварга болж байсан юм.

Харин 2014 онд Владимир Олеговичийн санаачилгаар олигархийн хүчирхэг, том гэр бүл салсан. Тэрбумтны анхны эхнэрийн ярьснаар тэрээр салах тухай мэдэгдэлд маш их цочирдож, гэр бүлээ хамгаалж үлдэхээр оролдсон ч гэрлэлтээ аварч чадаагүй байна. “Потанинууд”-ын гэр бүл салах ажиллагаа урт бөгөөд чанга байв. Бизнесмэний эхнэр 30 жил хамт амьдарсан гэрлэлтийн үеэр олж авсан эд хөрөнгөө эн тэнцүү хуваахыг шаардаж байгаа тул тэдний санхүүгийн бүх асуудал шийдэгдээгүй хэвээр байна.

Натальягаас салсны дараа Владимир Потанин хоёр дахь удаагаа гэрлэжээ. Одоогийн эхнэр нь өөрөөс нь 14 насаар дүү.  Кэтрин гэрлэх үедээ гурван настай охин Варварагаа өсгөж байсан. Нээлттэй эх сурвалжийн мэдээлснээр охины аав нь Потанин юм байна.

2016 оны 1-р сарын байдлаар Владимир Потанины хөрөнгө 12.1 тэрбум доллараар үнэлэгдсэн. 2017 онд Форбес сэтгүүл Потаниныг Оросын тэрбумтнуудын рейтингийн 8-р эгнээнд, дэлхийн 77-р байранд оруулсан. Бизнесмэний хөрөнгө 14.3 тэрбум ам.доллараар үнэлэгдсэн байна.

 АЛЕКСЕЙ КОВАЛЬСКИЙ