Гандантэгчэнлин хийд дахин сэргээгдсэний 80 жилийн ой болж байна

2024 оны 12 сарын 27, 28 -нд МБШ Төв- Гандантэгчэнлин хийд дахин сэргээгдсэний 80 жилийн ойг өргөн дэлгэр тэмдэглэж байна. Ойн арга хэмжээний нээлтэд Тэргүүн их хамба, Хамба номун хан, гэвш лхаарамба Д.Жавзандорж, Хансүр, XIX хамба номун хан, хичээнгүй зүтгэлт, гавж Д.Чойжамц нар оролцож, бурханы шашны түүх, соёлын үнэт өвийг хүндэтгэн дурсан, Монголын шашин соёлын дахин сэргэлтийн ач холбогдлыг онцлон хэлсэн юм.

Гандантэгчэнлин хийдийн түүхэн үүрэг

1838 онд Тавдугаар Богд Жавзандамба хутагтын зарлигаар анх үүсгэн байгуулагдсан Гандантэгчэнлин хийд нь Монголын бурханы шашны төв болсон билээ. Гэвч 1938 оны их хэлмэгдүүлэлтийн үед тус хийдийн үйл ажиллагааг хаасан.

Хэдий тийм ч, социализмын жилүүдэд Гандантэгчэнлин хийдийн лам хуврагууд нууцаар хурал номын гол үйл ажиллагаагаа үргэлжлүүлсээр байлаа. 1944 онд Мөргөлийн дуган нэртэйгээр дахин нээж, улсын мэдлийн хүрээнд шашны хязгаарлагдмал үйл ажиллагааг явуулж эхэлсэн. Энэ хугацаанд шашны уламжлалт зан үйлүүдийг хадгалж үлдэх, хожим дахин сэргэхийн суурийг тавьсан нь Монголын шашин соёлд чухал ач холбогдолтой үйл явдал болсон юм.

Түүхийн үнэ цэнтэй баримтууд ба эрдэмтдийн илтгэл

80 жилийн ойн арга хэмжээний хүрээнд Төрийн соёрхолт түүхч, доктор Д.Өлзийбаатар, доктор профессор С.Цэдэндамба, Г.Мягмарсамбуу нар тус хийдийн түүх, Монголын буддын шашны өв соёлын талаар онцгой сонирхолтой түүхэн баримтуудаар баялаг илтгэлүүд тавилаа. Эрдэмтэд хийдийн анх үүсгэн байгуулагдсан үеэс эхлэн социализмын жилүүдэд хэрхэн үйл ажиллагаагаа хадгалан явуулсан болон Монголын бурханы шашны сэргэн мандалтад гүйцэтгэсэн үүргийг түүхэн баримт, эх сурвалжийн хамт дэлгэрэнгүй танилцуулсан юм.

Тэдний илтгэлд Гандантэгчэнлин хийд хэрхэн зөвхөн сүсэгтэн олны итгэл бишрэлийн төв байсан төдийгүй Монголын соёл, боловсрол, шашны түүхэнд ямар чухал байр суурь эзэлж байсныг нарийвчлан өгүүлсэн нь сонирхлыг ихээхэн татав.

Дахин сэргэлт ба өнөөгийн хөгжил

1990 оны ардчилсан хувьсгалаас хойш Гандантэгчэнлин хийдийн үйл ажиллагаа чөлөөтэй болж, Монголын буддын шашны сэргэн мандалтын үе эхэлсэн. Энэхүү хийд нь Цанидын Дашчоймпэл дацан зэрэг буддын шашны олон сургуулийг байгуулж, лам хуврагуудыг бэлтгэн, уламжлалт зан үйлийг сэргээж, Монголын шашин соёлын хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсаар ирлээ.

Өнөөдрийн байдлаар Гандантэгчэнлин хийд нь бурханы шашны сургаалийг дэлгэрүүлэх, ард олныг соён гэгээрүүлэх төв болж, олон мянган сүсэгтэн, эрдэмтэн лам хуврагуудыг цуглуулсан Монголын хамгийн том шашны байгууллага хэвээр байна.

80 жилийн ойн ач холбогдол

Энэхүү ойн арга хэмжээний үеэр түүхийн хуудсыг эргэн сөхөж, Гандантэгчэнлин хийдийн үүрэг, ач холбогдлыг дахин онцлон тэмдэглэсэн юм.

Эрдэмтдийн илтгэл нь Монголын шашин, соёлын үнэт өвийг хойч үедээ өвлүүлэн үлдээхэд Гандантэгчэнлин хийдийн гүйцэтгэсэн үүргийг дахин сануулсан түүхэн үйл явдал боллоо.